Zwiększająca się ilość produkowanych odpadów staje się coraz bardziej poważnym zagrożeniem na skalę globalną. Gospodarka odpadami w Polsce nie funkcjonuje tak jak powinna. Nie posiada efektywnie działającego procesu segregacji, gromadzenia i ponownego wykorzystywania odpadów.
Odpady – wszelkie przedmioty, substancje stałe oraz substancje ciekłe, jakie nie są kwalifikowane do ścieków, powstające jak wytwór uboczny wszystkiej działalności gospodarczej oraz życia codziennego człowieka.
Kalkuluje się, że co rok wytwarzanych jest blisko 120 mln ton odpadów. Sporo z nich nie nadaje się do recyklingu czy też do całkowitego unieszkodliwienia. Liczna część odpadów jest tworzona i powinna być unieszkodliwiana poprzez huty, kopalnie i inne ośrodki przemysłu ciężkiego. Blisko 150 tysięcy ton odpadów na rok może być jednak unieszkodliwiana lub poddana powtórnemu wykorzystaniu. Tak zwany rynek odpadów szacuje się obecnie na około połowę tej wielkości. Bardzo duża masa odpadów nie jest więc zagospodarowywana tak, jak powinna. Wbrew pozorom system gospodarczy odpadami może przynieść nie tylko zalety związane z ochroną środowiska. Rynek odpadami ma swój wymiar finansowy, może on sięgać nawet sum rzędu 180 mln zł na rok.
Odpady dzielone są na zanieczyszczenia pochodzenia organicznego oraz nieorganicznego. Odpady organiczne da się rozkładać dzięki metodzie biologicznej, co może przynieść wiele korzyści finansowych. Odpadów nieorganiczne ciężko jest zneutralizować, ponieważ nie rozkładają się one, a często mogą być bardzo szkodliwe dla zdrowia ludzi i zwierząt, mowa tu o rtęci, aluminium, ołówiu.
Odpady należy poddać wczesnej selekcji. Konieczne jest propagowanie segregacji śmieci. Wysegregowane szkło, papier, szkło czy plastik można spożytkować jako surowce wtórne.
Recykling to wtórne przetwarzanie odpadów. Odpady używa się do robienia nowych produktów. Recykling jest najlepszym sposobem zagospodarowania odpadów, aczkolwiek nie wszystkie śmieci nadają się do recyklingu.
Przykłady wykorzystania odpadów:
Niektóre śmieci po wcześniejszym osuszeniu są spalane bez dostępu powietrza – uzyskuje się w ten sposób między innymi metan, oleje mineralne, smołę albo węgiel drzewny.
Metale zawierające żelazo lub nikiel są oddzielane od innych odpadów i ponownie używane – odzyskuje się przede wszystkim żelazo i aluminium, rzadziej ołów czy miedź.
Oddziela się także szkło, aluminium i inne metale pozbawione żelaza.
SPOSOBY ODZYSKIWANIA MATERIAŁÓW NADAJĄCYCH SIĘ DO PONOWNEGO WYKORZYSTANIA:
Podczas spalania śmieci następuje opadanie najcięższych stopionych substancji nisko, na dno pieca (metale i szkło), skąd łatwo je zebrać, lżejsze substancje przechodzą wyżej. Rozdrobnione odpady umieszcza się na specjalnym taśmociągu, który systematycznie przemieszcza się do góry. Materiał o większym ciężarze wędruje na dół taśmy, lżejszy idzie wyżej.
Bakterie są obecne właściwie w każdym miejscu na Ziemi będącbardzo ważnym ogniwem w łańcuchu obiegu pierwiastków na Ziemi. Licznie zasiedlają wysypiska śmieci, przez co możliwy jest co najmniej częściowy rozkład odpadów. Bakterie rozkładają również zanieczyszczenia zawarte w wodach oraz w glebie poprawiając dzięki temu ich stan. Zdolność rozkładania materii organicznej przez bakterie jest wykorzystywana do biologicznego rozkładu odpadów pochodzenia organicznego.
Utylizacja śmieci oraz ich powtórne wykorzystanie nie są pojedynczymi elementami dobrej gospodarki odpadami. Kluczowe jest opracowanie dobrych sposobów ich przechowywania. Nie wystarczy tworzenie kolejnych wysypisk śmieci w tradycyjnym kształcie, na których składowane są wymieszane ze sobą, nie posegregowane śmieci, które są jedynie ubijane. Należy zadbać o to, by jak najwięcej odpadów segregować i powtórnie przetwarzać. Na składowiskach śmieci winny być stosowane wszelkie środki ostrożności tak, by zapobiec potencjalnym skażeniom gleby i wód na przykład związkami promieniotwórczymi. Wszystkie odpady, których nie można poddać recyklingowi, powinno się w jak największym stopniu unieszkodliwić stosując metody rozkładu fizykochemicznego albo biologicznego.
Wzrost ilości utylizowanych odpadów umożliwi osiągnięcie celów finansowych. Innym z rodzajów utylizacji jest spalanie odpadów, jakie powinno mieć miejsce jedynie w specjalnie do tego przeznaczonych spalarniach. Spalanie śmieci w domostwach (w piecach centralnego ogrzewania czy w ogniskach) jest niebezpieczne, albowiem z tak spalanych śmieci uwalniane są do atmosfery substancje toksyczne. Uświadamianie społeczeństwa o szkodliwości takiego postępowania oraz uczenie zasad segregacji śmieci powinno być jednym z najważniejszych celów przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska naturalnego.
Do najbardziej groźnych dla środowiska przynależą wszelkie odpady, jakie powstają jako produkty uboczne produkcji przemysłowej. Masa z tych odpadów nie ulega rozkładowi, dzięki czemu nawet bardzo stare ich składowiska do tej pory są niebezpieczne i mogą emitować zanieczyszczenia. Istnieje teoria wedle której można by wykorzystać cementownie, w jakich są specjalne piece, do utylizacji odpadów. W piecach tych temperatura sięga nawet 1400 stopni,jest to temperatura, która pozwala zutylizować w zasadzie wszystkie substancje. Nieodzowne jest stworzenie miejsc należycie przystosowanych do utylizowania odpadów. Jest to kosztowne, ale wydatki wypływające z nieodpowiedniego składowania śmieci mogą być o wiele wyższe od kosztów utylizacji.