Dziura Ozonowa


Powłoka ozonowa zabezpiecza przed śmiertelnym dla organizmów żywych promieniowaniem ultrafioletowym. Pochodzi ono bezpośrednio ze Słońca i jest niewidoczne dla ludzkiego oka. Promieniowanie ultrafioletowe ma bardzo negatywne działanie na komórki skóry, niszcząc ich materiał genetyczny i zwiększa szybkość procesu starzenia się. Może tez prowadzić do nieodwracalnych w skutkach zmian nowotworowych. Skóra w obronie przed takim działaniem staje się brązowa (potocznie opalenizna). Narażone na promieniowanie ultrafioletowe są wszystkie organizmy na Naszej planecie.

 

dziura ozonowa

 

Na ratunek organizmą żywym przychodzi ozon, jest to trójwartościowa alotropowa odmiana tlenu. Znajduje się ona na dużej wysokości między 25 – 30 km. W To dzięki niemu zawdzięczamy tak bardzo ważna dla nas ochronę przed promieniowaniem. Duże ubytki ozonu w górnej warstwie atmosfery stwierdzono nad Antarktydą.

Dwadzieścia pięć lat temu zapoczątkowano pierwsze badania dotyczące warstwy ozonowej. Zauważono zwiększanie się zasięgu dziury ozonowej oraz odkryto, że w niektórych miesiącach ubytek ozonu jest wyjątkowo duży, zwłaszcza w południowym obszarze biegunowym. Okazało się też, że niskie stężenie ozonu w atmosferze, zachodzi także w innych obszarach globu.

Niestety aktualnie nad Antarktydą jest region o bardzo małej zawartości ozonu. Nie jest to jednak spowodowane działalnością człowieka, lecz nadzwyczaj długą i ostrą zimą, która miała miejsce nad biegunem południowym. Podobna sytuacja miała miejsce niedawno nad Arktyką. Prognozy dotyczące odbudowy warstwy ozonowej są obiecujące, dzięki zmniejszeniu emisji freonów, największego wroga warstwy ozonowej. Naukowcy oceniają że na pełne odnowienie potrzebne jest ok. 20 lat. Przemiana ta następuje jeszcze za naszego życia i niebawem ponownie będziemy mogli bezpiecznie korzystać z uroków kąpieli słonecznych.

dziura ozonowaWinowajcą zaniku warstwy ozonowej jest chlor. Kluczowym źródłem tego gazu, w wyższych warstwach atmosfery są freony. Szkodliwe działanie chloru polega na rozwiązaniu ozonu (trójatomowego tlenu) na cząsteczki zwykłego tlenu dwuatomowego, które nie posiadają już własności ochronnych przed promieniowaniem ultrafioletowym. Chlor dostaje się również do górnych warstw atmosfery, podczas erupcji wulkanicznych. Takie erupcje zdarzają się jednak na tyle rzadko, iż nie są w stanie zagrozić w większym stopniu warstwie ozonowej. Ubytek ozonu następuje w stałym tempie, co wyklucza zjawisko wulkanizmu jako przyczynę problemu, z którym musimy mamy do czynienia.

Freon, który jest skutkiem ubocznym przemysłu, powstaje w wyniku produkcji farb, lakierów, kosmetyków oraz innych produktów w aerozolach. Były tez stosowane w różnego typu instalacjach chłodniczych np. w lodówkach i zamrażarkach.

Specyficzną cechą tych związków jest fakt że są one nieaktywne chemicznie w warunkach normalnych, dopiero pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, ma miejsce rozkład i wydzielanie się szkodliwego dla ozonu chloru.

Dzięki coraz gorszej sytuacji, na międzynarodowej konferencji w Montrealu w roku 1987. ustawiono sobie za cel obniżenie produkcji freonów o 50% do roku 2000. W wielu krajach zakazano używania freonów w aerozolach i chłodziarkach.

Co prawda ozon w górnych warstwach atmosfery jest konieczny dla istnienia życia na ziemi, jest niebezpieczny w bezpośrednim kontakcie z organizmem. Cząsteczki ozonu poprzez swoją wysoką aktywności chemiczną, szkodzą komórką np. roślin czy płuc. Ozon w przypowierzchniowej warstwie Ziemi tworzy się w wyniku reakcji spalin z promieniowaniem słonecznym.

Największe niebezpieczeństwo dziura ozonowa stanowi dla zwierząt, ponieważ nie mają one zdolność ochrony przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Człowiek chroniony natomiast jest np. przez ubranie oraz specjalne filtry.